Çocuk sahibi olmak isteyen erkeklerde çeşitli rahatsızlıklar sebebiyle bu mümkün olmayabilir. Erkekte canlı spermin olmaması, sperm sayısının yetersiz olması ya da spermin yeterli kalitede olmaması gibi durumlarda doğal yollardan çocuk sahibi olunamaz.

Erkeklerde kısırlık sorunlarından biri de azspermidir. Bazı erkeklerin menilerinde yeterli sayıda sperm bulunmaması olarak nitelendirilebilir. Azospermi tedavisi olan bir rahatsızlıktır. Çiftler çeşitli denemeler sonucunda çocuk sahibi olamazsa erkeklerde sperm analizi yapılır. Bu analizde tespit edilen sperm olmaması durumunda azopsermi teşhisi koyulabilir. Altında yatan sebep bulunduğunda azospermi tedavi edilebilecek bir rahatsızlıktır.

Azospermi nedir?

Azospermi, erkeğin menisi içinde ölçülebilecek bir sperm bulunmaması durumudur. Ülkemizde her 100 erkekten 1 tanesinde azospermi görülmektedir. Ayrıca erkek kaynaklı kısırlık sorunlarının ortalama %15’inde altta yatan neden azospermidir.

Bu rahatsızlık tıkanıklığa bağlı olan ve olmayan olarak iki farklı grupta olur. Azospermi tıkanıklık sebebiyle doğumdan sperm kanallarında eksiklik, genital enfeksiyonlar ve cerrahi operasyonlar sonucunda olabilir.

Tıkanıklığa bağlı olmayan azospermi genetik bozukluk, testislerin doğuma bağlı üstte kanallarda kalması, enfeksiyon, radrasyonu ve testis torsiyonu gibi durumlara bağlı olarak görülebilmektedir. Azospermi tıkanıklığa bağlı oluştuysa cerrahi operasyonlarla kanallar açılabilir. Tıkanıklığa bağlı olmayan ya da cerrahi işlemle kanalların açılamadığı azospermi hastalarında tedavi yöntemi olarak cerrahi yöntemlerle sperm elde edilmesi tercih edilir.

Azospermi nedenleri nelerdir?

Azospermi nedenleri çok çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Genel olarak bu nedenler şöyledir;

• Pretestiküler azospermi nedenleri:

Hormonlara bağlı olarak erkekte sperm üretim yeteneğinde bozulma yaşanmasıdır. Bu durum çok andir görülür. FSH, LH ve testesteron gibi hormonların üretimi, salınımı, taşınması ve etki etmesi süreçlerinde bazı kusurlar ortaya çıkar.

• Testiküler azospermi nedenleri:

Erkekte testislerde sperm üretimini olumsuz etkileyen bazı durumlar olabilir. Doğuştan testiste oluşan sorunlar, testis enfeksiyonlar, testiste tümör olması, testislerin cerrahi operasyon geçirmesi sperm üretimini sekteye uğratabilir. Ayrıca kemoterapi, radyoterapi ve gonotoksik ilaçlar testise etki ederek sperm üretiminin bozulmasına yol açabilir.

• Postestiküler azospermi nedenleri:

Her 10 azosperimi tanısından ortalama 4 tanesinde sperm taşıma kanallarında yaşanan sorunlar söz konusudur. Sperm taşıyan kanallarda tıkanıklık veya kanalların işlevini yerine getirememesi testislerde sperm üretilse de dışa ulaşmasına engel olarak semen analizinde sperm belirlenememesine yol açabilir.

Azospermi belirtisi var mıdır?

Azospermi belirtileri olan bir rahatsızlıktır. Ancak azospermi olan erkeklerde bu belirtiler hiçbir şekilde ortaya çıkmayabilir. Bu sorunu yaşayan kişilerde genellikle görülen belirtiler şu şekildedir;

• Eskiye göre cinsel istekte belirgin azalma
• Sebebi açıklanamayan sertleşme sorunlarının başlaması
• Saç ve vücut tüylerinde belirgin bir azalma ortaya çıkması
• Testis çevresinde şişme, yumru ve farklı sorunların ortaya çıkması genel belirtilerdir.

Azospermi belirtileri farklı durumlarda da ortaya çıktığı için genellikle çocuk sahibi olamayan çiftler üzerinde yapılan incelemelerle belirlenir. Tüp bebek tedavisinde azospermi tanısına yönelik meni incelemesi yapılmaktadır.

Azospermi nasıl tedavi edilir?

Azospermi tedavisinde öncelikte bu soruna yol açan nedenler tespit edilir. Daha sonra bu nedenleri ortadan kaldıracak bir tedavi planlanır. Azospermi tedavisinde şu yöntemler kullanılabilir;

• Tıkanıklığa bağlı azospermi tanısında kanal tıkanıklığını ortadan kaldıracak bir cerrahi operasyon planlanabilir.
• Hormon seviyesinin düşüklüğüne bağlı sperm üretilemiyorsa dışarıdan hormon tedavisi yapılabilir.
• Bazı kişilerde sperm üretilememesi varikosel nedenli olabilir. Bu durumlar sorunlu olan damarların bağlanması adına bir cerrahi işlem yapılır.
• Birkaç yıldır azospermide ROSİ tekniği de kullanılmaktadır. Bu teknikte menide yer alan yuvarlak ve öncül sperm hücreleri elde edilerek elektriksel destekle spermlere döllenme yeteneği kazandırılır.

Azospermi tanısı nasıl konur?

Azospermi tanısı için en uygun yol hastaya sperm testi olarak bilinen semen analizi yapılmalıdır. Sperm analizi sırasında kişide en az 15 milyon sperm olması gerekir. 1 ml içinde 15 milyondan daha az sperm olması yetersiz sperm sayısı olarak bilinen oligospermi olarak adlandırılır. Azospermi tanısının koyulabilmesi için meni örneğinde ölçülebilecek hiç sperm bulunmaması gerekir.

Kesin azospermi tanısı için hastanın çocukluk döneminden itibaren detaylı öyküsü istenir. Hastanın daha önce yaşadığı hastalıklar, düzenli kullandığı ilaçlar, radyasyon tedavileri, bağımlılık durumu hekime bildirilmelidir. Kesin tanı için genetik test, serum testesteron, FSH düzeyi ölçme, üreme organı ultrasonu, beyin görüntüleme ve testis biyopsisi de istenebilmektedir.

Azosperm erkeklerde sperm bulmak mümkün mü?

Azospermi olan erkeklerde sperm elde edebilmek mümkündür. Sperm yokluğu tıkanıklığa bağlı olarak yaşanabilir. Sperm üretimi hormonlara bağlı sorunlu olan kişilerde hormon tedavisi sonrası sperm elde edilebilir. Ayrıca azospermiye neden olan durum ortadan kaldırıldığında sperm elde edilebilir.

Azospermi vakalarından genellikle doğal yöntemlerle sperm elde edilmesi zor olmaktadır. Bu yüzden azospermi tanısı olan hastalarda mikroenjeksiyon, TESE, MikroTese, Pesa, Mesa gibi farklı yöntemlerle sperm elde edilebilir. Sperm elde etmek için kullanılacak yöntem hastanın ihtiyaçları ve sperm üretim durumuna göre belirlenir. Bazı hastalarda da sperm üretimi hiçbir şekilde mümkün olmayabilir.

Azosperm erkeklerde sperm bulma yöntemleri nelerdir?

Azosperm erkeklerde çeşitli değerlendirmeler yapıldıktan sonra çeşitli sperm bulma yöntemleri kullanılır. Bu yöntemler şu şekildedir;

• Tese:

Lokal anestezi altında yapılan ve testis dokusunu belirlemek için küçük bir kesi kullanılır. Tese sperm yöntemini doğrulamak için adına tanı amaçla da kullanılabilir.

• Tesa:

Lokal anestezi altında yapılan bir işlemdir. Testislerden birine ya da ikisine testis dokusu barındıran spermleri aspire etme amacıyla iğne kullanılmaktadır. Spermin testisler boyunca yeterli miktarda üretilmesi durumunda tercih edilmelidir. Bu işlemde bir kesi söz konusu olmaz.

• Pesa:

Kriyoprezervasyon ardından hayatta kalma yeteneği bulunan epididimli spermleri kurtarabilmek için kullanılır. Genel olarak minimal invaziv tercih edenlerden tarafından istenir.

• Mikro Tese:

Testislerden canlı sperm olup olmadığını değerlendirmek adına en kapsamlı yapılacak araştırma yöntemidir. Her iki testisin içeriği bir kesi yardımıyla cerrahi mikroskop kullanılarak incelenir. En etkili sperm alma yöntemi olarak kullanılır.

Detay: Mikro TESE (TESA -TESE) Nedir, Nasıl Yapılır?

• Mesa:

Cerrahi bir mikroskop kullanılır. Bir tane epididim tübülünden sperm ortaya çıkarılabilir. İşlem sırasında kesi yapılır ve en yüksek oranda sperm toplayabilme şansı vardır.