Yumurta Büyütme Tedavisi
Yumurta sayısı, bir kadının yumurtalıklarında kalan folikül veya potansiyel yumurta sayısını ifade eder. Kadınlar 1-2 milyon adet yumurta folikülü ile doğmuş olsa da, menopoz dönemine kadar bu sayı sürekli olarak azalır. Özellikle 35 yaş ve sonrasında kayıp oranı giderek artar. Düşük yumurta sayısı kısırlığa yol açan temel etkenlerdendir ve alternatif doğurganlık tedavilerindeki başarı oranını direkt olarak etkileyebilir. Bu nedenle, kısırlık teşhisi konulan ve tedavi planlaması yapılan kadınlarda yumurta büyütme prosedürü uygulanır.
Yumurta büyütme nedir?
Yumurtalıkların daha fazla sayıda yumurta üretmesi, daha fazla folikül geliştirmesi için uygulanan prosedüre yumurta büyütme denir. Aşılama ve tüp bebek gibi doğurganlık tedavilerinin ilk aşaması olan yumurta büyütme; ovulasyon indüksiyonu olarak da bilinir.
Yumurta büyütme neden yapılır?
Kadınlar potansiyel bir sayıda yumurta ile doğarlar. Ancak sahip olunan tüm yumurtalar budur. Yenilenen cilt veya kan hücrelerinin aksine, insan vücudu daha fazla yumurta hücresi üretemez. Ergenlik döneminde bir kadının yumurta sayısı yaklaşık 1 milyondur. Her adet döngüsü sırasında, bu foliküllerin belirli bir kısmı yumurtlamaya hazırlanmak için aktive edilir. Sadece bir yumurta olgunlaşır ve yumurtalıktan serbest bırakılır. Yumurta rezervi sürekli olarak azalır ve menopoz döneminin başlamasıyla tüm yumurtalar sonlanır.
Doğurganlık tedavilerinde başarı oranını belirleyen en önemli faktörlerden biri, döngü esnasında kaç adet yumurta elde edilebildiğidir. Bu nedenle vücudun birden fazla yumurta üretmesine izin vermek ve yumurtaların olgunlaşmasını sağlamak için birtakım ilaçlar kullanılır.
Yumurta sayısı nasıl ölçülür?
Yumurta sayısını ölçmenin iki iyi yolu vardır. Bunlar; antral folikül sayısı ve AMH (anti-Müllerian hormonu) testleridir. Antral folikül sayımı sırasında, görünür folikülleri saymak için ultrason kullanılır. Her folikül, potansiyel olarak olgunlaşabilen ancak henüz olgunlaşmamış bir yumurta barındırır. Bu test sadece toplam yumurta sayısı değil, aynı zamanda bir döngü sırasında kaç yumurtanın elde edilebileceği hakkında bilgi verebilir. Antral folikül sayımı, adet döngüsünün başlangıcında yapılmalıdır.
AMH ise foliküllerin içindeki özel hücreler tarafından üretilen bir protein hormonudur. Kandaki AMH seviyesi, yumurtalıklar içindeki toplam folikül sayısını ve toplam yumurta sayısını tahmin etmeye yardımcı olabilir. AMH seviyeleri temel olarak bir döngü boyunca sabit kaldığı için, kan testi her zaman yapılabilir.
Yumurta büyütme tedavisi ne kadar sürer?
Yumurta büyütme tedavisi, ilk ilacın kullanımıyla başlayan ve yumurta alımı ile sonlanan 10-14 günlük bir süreçtir. Reçete edilen ilaçların nasıl kullanılacağı, doz ayarı ve enjekte yöntemleri doğurganlık uzmanlarının rehberliğinde gerçekleşecektir.
Yumurta büyütme için hangi ilaçlar kullanılır?
Yumurta büyütme için kullanılacak olan ilaçların kombinasyonu, yumurta büyütme protokolü olarak bilinir. Başarılı bir yumurta büyütme tedavisi söz konusu olduğunda, doğru protokolün oluşturulması oldukça önemlidir. Verilen uyarıcı ilaçların dozajı ve türü, yapılan tetkiklere göre dikkatlice değerlendirmelidir.
Yaygın olarak kullanılan ilaçlar şöyledir:
- Yumurta üretimini teşvik etmek için folikül uyarıcı hormon (FSH),
- Yumurta üretimini uyarmak için folikül uyarıcı hormon ve luteinize edici hormon (LH) kombinasyonu,
- Yumurta alma prosedüründen önce yumurtaların erken salınmasını önlemek için antagonistler,
- Son yumurta olgunlaşmasını başlatmak için kullanılan leuprolide asetat,
- Yumurta salınımını tetiklemek için insan koryonik gonadotropin (hCG).
Yumurta büyütme tedavisi nasıl yapılır?
Adet gününün başladığı ilk gün doğurganlık merkezi ile randevu planlaması yapılmalıdır. Aynı gün, transvajinal ultrason ve hormon kan testleri uygulanır. Sonuçlar belirlendiğinde tedavi protokolü oluşturulur.
Genellikle verilen ilk ilaç folikül uyarıcı hormon (FSH) veya FSH ile luteinize edici hormonun (LH) bir kombinasyonudur. Böylece yumurtalıklar birden fazla yumurta üretmek için teşvik edilir. İlaçlar döngünün ilk veya ikinci gününde uygulanmaya başlanır ve 8-11 gün boyunca günde 1-2 kez enjekte edilir. İkinci ilaca antagonist denir. Bu ilaç, yumurtalıkları uyarmaya yardımcı olmak yerine, erken yumurtlamayı ve yumurtaların serbest bırakılmasını önler. Antagonist, genellikle bir kez enjekte edilir. Tetikleyici olarak bilinen son ilaç ise, yumurta alımından yaklaşık 36 saat önce enjekte edilir ve vücut yumurtaları doğru zamanda serbest bırakmaya hazırlanır.
FSH tedavisi başladıktan kısa bir süre sonra, yumurtalıkların tepkisi ve foliküllerin büyümesi ultrason taramaları ile izlenir. Ultrason taraması ağrısızdır ve sadece birkaç dakika sürer. Tarama sonuçları, folikül gelişimini iyileştirmek için gerekirse ilaçların dozajının yenilemek için yapılır. Ayrıca kandaki östrojen seviyelerini izlemek amacıyla kan numunesi alınabilir.
Ultrason taraması, bir dizi folikülün 17 mm çapa ulaştığını gösterdiğinde, yumurta alımı için hazırlanılır. Yumurta alımı genellikle lokal anestezi ile yapılır. İnce bir iğneyi foliküllere yönlendirmek için ultrason probu kullanılır. Foliküller düşük emiş gücü ile alınılır ve izole edilir.
Yumurta büyütme tedavisinin riskleri var mıdır?
Yumurtalıklar, yumurta büyütme tedavisine uygun şekilde tepki vermiyorsa döngü iptal edilebilir. İptal oranı, yaşa bağlı olarak artış gösterebilir.
Tedavi esnasında over hiperstimülasyon olarak adlandırılan bir komplikasyon gelişebilir. Yumurtalıkların aşırı uyarılması nedeniyle, yumurtalıklar riskli miktarlarda yumurta üretir. Yumurtalık hiperstimülasyonu pelvik ağrıya, sıvı birikimine neden olabilir ve tıbbi müdahale gerektirir. Bu komplikasyonu en aza indirmek için ilaç protokolleri doğru şekilde oluşturulmalıdır.
Yumurta büyütme ilaçları kullanan kadınların yaklaşık %25’inde baş ağrısı, ruh hali değişimleri, uykusuzluk, sıcak veya soğuk basması, göğüslerde hassasiyet, şişkinlik, ödem gibi yan etkiler görülebilir. Ek olarak, enjeksiyon bölgelerinde ağrı ve şişlik oluşabilir. Alerjik reaksiyonlar ise çok nadirdir.
Yorumlar