Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Nelerdir?
En Yaygın Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH), bakteri, virüs veya parazit kaynaklı olabilir. Bazıları kolayca tedavi edilebilirken, bazıları ömür boyu takip gerektirebilir. İşte en yaygın cinsel yolla bulaşan hastalıklar:
1. Klamidya (Chlamydia trachomatis)
Genellikle belirti vermez. Kadınlarda tüpleri tıkayarak kısırlığa yol açabilir.
2. Bel Soğukluğu (Gonore)
İdrar yaparken yanma, akıntı ve pelvik ağrıya neden olabilir.
3. Frengi (Sifiliz)
Ağızda, cinsel bölgede yara ile başlar. Tedavi edilmezse kalp, beyin ve sinir sistemini etkileyebilir.
4. HPV (Human Papilloma Virus)
Rahim ağzı kanseriyle ilişkilidir. Siğiller yapabilir ya da sessiz seyredebilir. Aşı ile önlenebilir.
5. Herpes (HSV)
Ciltte su dolu kabarcıklar, yanma ve kaşıntı ile kendini gösterir. Tam tedavisi yoktur, baskılayıcı tedavi uygulanır.
6. HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezlik Virüsü)
Bağışıklık sistemini zayıflatır. Cinsel yolla ve kan yoluyla bulaşır. Tedavisi yoktur ancak ilaçlarla kontrol altına alınabilir.
7. Trikomonas
Parazit kaynaklıdır. Özellikle kadınlarda kötü kokulu, sarı-yeşil akıntıya yol açar.
8. Hepatit B ve C
Cinsel temasla bulaşabilir. Karaciğeri etkiler. Hepatit B’ye karşı aşı mevcuttur.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların Belirtileri
Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar tamamen belirti vermeden ilerleyebilir. Bu da tanının gecikmesine ve bulaş riskinin artmasına neden olur. Ancak çoğu zaman şu belirtiler dikkat çeker:
Kadınlarda:
Anormal vajinal akıntı (kötü kokulu, sarı-yeşil, pürüzlü)
Cinsel ilişkide ağrı veya kanama
Kasıkta ağrı veya baskı hissi
Genital bölgede kaşıntı, yanma veya yara
Sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma
Erkeklerde:
Penisten akıntı
İdrar yaparken yanma
Testislerde ağrı veya şişlik
Genital bölgede yara, siğil ya da kabarcık
Kaşıntı ve tahriş
Bu belirtiler varsa, gecikmeden muayene olunmalı ve gerekli testler yapılmalıdır. Özellikle birden fazla partneri olan kişiler için belirti olmasa bile düzenli tarama önerilir.
Kimler Risk Altında?
Her cinsel açıdan aktif birey CYBH riski taşır. Ancak bazı gruplarda risk daha yüksektir:
Korunmasız cinsel ilişki yaşayanlar
Birden fazla partneri olanlar
Partnerinin hastalık öyküsünü bilmeyenler
HIV pozitif bireyler
Uyuşturucu kullananlar (özellikle enjeksiyonla)
Cinsel yolla bulaşan hastalık geçirmiş olanlar
Unutulmamalıdır: Tek bir korunmasız temas bile bulaş için yeterli olabilir.
Hangi Durumlarda Test Yapılmalı?
Bazı durumlarda, belirti olmasa bile test yapılması gerekir. Özellikle:
Yeni bir cinsel partneriniz varsa
Korunmasız ilişki yaşadıysanız
Partnerinizde CYBH varsa
Hamile kalmayı planlıyorsanız
Daha önce CYBH geçirdiyseniz
Vajinal akıntı, kasık ağrısı, genital siğil gibi şikayetler yaşıyorsanız
Genellikle kan testi, idrar testi, genital sürüntü ya da HPV için smear testi yeterlidir. Gerekirse kültür veya PCR yöntemleri de uygulanır.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklardan Korunma Yolları
CYBH’den korunmak, çoğu zaman bilinçli tercihlerle mümkündür. En etkili korunma yöntemleri şunlardır:
1. Korunmasız ilişkiden kaçının.
Doğru ve düzenli kondom kullanımı, hem erkek hem kadın için CYBH riskini büyük ölçüde azaltır. Ancak kondom, herpes ve HPV gibi cilt temasıyla bulaşan hastalıklara karşı %100 koruma sağlamaz.
2. Tek eşlilik ve karşılıklı test güvencesi.
Her iki partnerin de test yaptırmış olması, güvenli cinsellik açısından önemlidir.
3. Düzenli sağlık kontrolleri yaptırın.
Aktif cinsel hayatı olan bireyler, özellikle partner değişiminden sonra test yaptırmalıdır.
4. HPV ve Hepatit B aşılarını yaptırın.
Bu aşılar, bazı ölümcül virüslere karşı uzun vadeli koruma sağlar.
5. Cinsel sağlık hakkında bilgi sahibi olun.
Doğru bilgi, yanlış inançlara dayalı riskli davranışların önüne geçer. Özellikle genç bireyler bu konuda bilinçlendirilmelidir.
Tedavi Süreci ve Takip
CYBH’lerin bir kısmı tamamen tedavi edilebilir, bazıları ise kontrol altına alınabilir ama tamamen ortadan kaldırılamaz. Tedavi süreci şu şekilde ilerler:
🔹 Bakteriyel enfeksiyonlar (klamidya, bel soğukluğu, frengi):
Genellikle antibiyotik tedavisiyle tamamen iyileşir.
Partnerin de aynı anda tedavi edilmesi gerekir.
🔹 Viral enfeksiyonlar (herpes, HIV, HPV):
Tam iyileşme sağlanamaz.
Antiviral ilaçlar hastalığı baskılar, bulaş riskini azaltır.
Düzenli takip gerekir.
🔹 Paraziter enfeksiyonlar (trikomonas):
Tek dozluk antiparaziter ilaçlar ile tedavi edilir.
Tedavi sonrası mutlaka kontrol testi yapılmalı, belirtiler geçse bile doktorun önerdiği süre boyunca ilişki yaşanmamalıdır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların belirtileri ne zaman ortaya çıkar?
Bazı hastalıklar 2–3 gün içinde belirti verirken (gonore), bazıları haftalar ya da aylar sonra (HIV, HPV) kendini gösterebilir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar sadece cinsel ilişkiyle mi bulaşır?
Hayır. Bazıları (herpes, HPV) cilt temasıyla; HIV ve hepatitler kan yoluyla da bulaşabilir. Oral seksle de bulaş mümkündür.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar hamileliği etkiler mi?
Evet. Bazı hastalıklar düşük, erken doğum, bebeğe doğum sırasında bulaş gibi riskler taşır. Hamilelik öncesi test yaptırmak önemlidir.
Hiç belirti göstermeden Cinsel yolla bulaşan hastalık taşıyabilir miyim?
Evet. Özellikle klamidya ve HPV gibi enfeksiyonlar sessiz ilerleyebilir. Bu yüzden belirti olmasa da test yapılmalıdır.
Tedavi sonrası tekrar bulaşır mı?
Evet. Tedavi sonrası tekrar korunmasız ilişki yaşanırsa enfeksiyon yeniden bulaşabilir.
