Ovulasyon indüksiyonu, kadına verilen bazı ilaçlar sayesinde yumurtlama sürecinin uyarılması, yumurta sayısının arttırılması gibi durumları sağlayacak hamilelik olasılığını yükseltmeyi hedefleyen bir işlemdir. Bu tedavi sırasında gebe kalma olasılığı düşük olan kadınlar için yumurta üretimi ve salınımı arttırılması adına hormonal ilaçlar kullanılmaktadır.

Kısırlık erkeklerde görülebileceği gibi kadınlarda da ortaya çıkan problemlerden biridir.  Özellikle adet döngüsü düzensiz olan kadınlarda yumurtlama işleminin ne zaman gerçekleşeceği bilinemeyebilir.  Bir kadında yumurtalıkta bulunan yumurtalar yeterli olgunluğa ulaşamadığında ve serbest bırakılmadığında gebelik oluşmaz.  Kadınlarda ortaya çıkan kısırlık durumlarının ortalama %30’u yumurtlama sorunlarına bağlı olarak ortaya çıkar. Yumurtlama kaynaklı sorunları ortadan kaldırmak adına yumurta büyütme adı da verilen ovulasyon indüksiyonu çok sık başvurulan bir tedavidir.

Standart yumurtlama sistemi içinde yumurtalıklar döllenebilmek için olgun bir tane yumurta bırakmaktadır. Bu süreç kadınların adet döngüsü sırasında 28 günde bir defa ortaya çıkar. Kadınlarda bu süreç 21-35 gün arasında olursa normal kabul edilmektedir.  Bu dönemde döllenme olmadığında yumurta ve diğer dokular parçalanarak adet kanamasıyla rahimden çıkmaktadır.

Bazı kadınlarda yumurtalama 35 günde bir defadan daha düşük veya tahmin edilemez olduğu zaman düzensizlik kabul edilir. Bu durumda yumurtlama süresi tahmin edilemediği için doğurganlık da olumsuz etkilenir. Bu durumda ovulasyon indüksiyonu ile sorun çözülebilir.

Ovulasyon indüksiyonu kimlere uygulanabilir?

Yumurta büyütme işlemi ovulasyon süreci olmayan ya da seyrek olan kadınlarda yoğun olarak tercih edilen bir işlemdir.

Ovulasyon indüksiyonunun uygulanabileceği durumlar şöyle sıralanabilir;

• Yumurta gelişimi olmayan ya da yumurtanın olağan şekilde serbest bırakılamamasına yol açan polikistik over sendromu görülür. Bu durum bir kısırlık nedenidir. Bu süreçte nedeni belli olmayan kilo almalar, yüz ve vücutta tüylenme, saçta dökülme ve adet döngüsü düzensizlikleri görülür.
• Hipatalamus disfonksiyonu yumurta üretim sistemini olumsuz etkilediği için bu durumda da tercih edilebilir.
• Erken yumurtalık yetmezliği ve menopoz döneminden çok önce yumurta üretimi durması durumunda başvurulabilir.
• Tiroit bozukluğu, stres, yeme bozukluğu, aşırı egzersiz yapma, stresli bir yaşam ve obezite gibi yumurtalamayı dolaylı yoldan etkileyen bozukluklarda tercih edilir.
• Aşılama ya da tüp bebek tedavisi öncesi uygulanabilir.

Ovulasyon indüksiyonu nasıl yapılır?

Yumurtlama problemleri tedavi edilmeden evvel bu duruma yol açan neden belirlenmelidir. Bunun için uzmanlar belirli testler ve tetkikler uygular. Tiroit, FSH, LH, testesteron, erkek hormonları, prolaktin içeren kan testleri, yumurtalık ve rahim için detaylı ultrason taraması yapılır. Bu sayede yumurtalıkların uygulanacak olan ilaç tedavisine cevap verip vermediğine bakılır.

Yumurta indüksiyonu yöntemi ile kadınlarda yumurtalıkların uyarılabilmesine, bir yumurtanın olgunlaşmasına ve yumurtalıklar tarafından salınması sürecinde kontrollü olarak izin verilir. Kadınlarda düzensiz bir adet döngüsü olması durumunda folikül takibi ve hormon değerlendirmeleri tedavi boyunca düzenli olarak incelenir. Böylece kadınlarda doğurganlık zaman net olarak tahmin edilebilir.

Tedavi sırasında yumurtalar belirli bir büyüklüğe gelinde çatlatma iğnesi uygulanmaktadır. Daha sonra 36 sat geçince cinsel ilişki yapılması önerilmektedir.  Bunun dışında aşılama, tüp bebek ya da mikroenjeksiyon süreçleri için yumurta toplama işlemi uygulanmaktadır. Tedavinin süreç takibi düzenli olarak yapıldığı için gebelik oluşma olasılığı da yüksektir.

Ovulasyon indüksiyonunda hangi ilaçlar kullanılır?

Yumurta büyüme tedavisinde birçok ilaç kullanılmaktadır. İlk olarak temel odak noktası sorunlu yumurtlamayı gerçekleştirmek, ovulasyon sürecini düzene oturtmak ve sayısal anlamda yumurtaların artmasını sağlayarak hamilelik olasılığını arttırmaktır.

Bu operasyon sırasında kullanılan ilaçların dozları, kombinasyonları ve süreleri uzmanlar tarafından hastanın durumuna göre belirlenir. Kullanılan ilaçlardan bazıları şöyledir;

• İnsan menopozal gonadotropin (hMG):  Folikül uyarıcı hormon ve leutinize edici hormonlardan meydana gelir. Enjekte edilecek şekilde uygulanır. Genellikle kendileri yumurtlama yeteneği olmayan ya da aşırı düzensiz yumurtlayan kadınlarda yumurta gelişimini uyarabilmek adına uygulanır.  Aşılama ve tüp bebek tedavisinde kullanılabilir.
• Folikül uyarıcı hormon: Bu ilaçlar yumurta indüksiyonu döngüsü içinde yumurta alımı ve gelişimini kolaylaştırmak için kullanılır. FSH ilaçları enjekte edilerek uygulanır. Bu ilaçta her döngü sırasında ultrason muayenesi ve kan östrojen seviyesi testleri yapılarak detaylı takip yapılmalıdır.
• İnsan koryonik konadotropin:  Bu ilaçlar yumurtaların olgunlaşabilmesi ve olgun hale gelen yumurtaların serbest bırakılması adına yumurtalıkları tetikleme görevi olan doğal bir hormondur. Yumurtlama işlemi genel olarak hCG takviyesi sonrasında 36 saat geçince başlamaktadır.
• Lupron ve sentetik gonadotropin (FSH / LH) inhibitörü: Bu ilacın genel görevi beyinde leutinize etme görevi olan hormon ile folikül uyarıcı hormonun salgılanmasını bastırmaktır.  Kadında daha sonraki adet döngüsüne yönelik baskın fölikül salınmasını engeller ve folikül alımının iyileşmesini sağlar.

Ovulasyon indüksiyonu ilaçları erken menopoza sokar mı?

Ovulasyon indüksiyonu ilaçları kadınlarda erken menopoza sokan bir etkiye sahip değildir. Normal şartlarda bir kadında her aynı ortalama 50 yumurta büyür ve olgun hale gelebilmek adına sadece bir tanesi olgun hale gelir.  Diğer yumurtalar zaten doğal olarak geriler. Yumurtlama tedavisi sırasında gerileme olacak yumurtalardan bir kısmının gelişerek büyümeye devam etmesi için uyarılmasını sağlar. Bu tedavinin erken menopozla bir bağı yoktur.

Yumurta büyütme tedavisiyle gebelik başarı oranı yüksektir. Anne adayları doğru zamanda uzman bir doktor tarafından gerçekleştirilen tedaviyle gebelik için uygun bir yumurta verebilirler ve başarılı bir yumurta bu süreçte elde edilebilir.