Cinsiyet Seçimi Hangi Ülkelerde Serbest?
Cinsiyet seçimi, embriyonun laboratuvar ortamında oluşturulmasının ardından preimplantasyon genetik tanı (PGT-A veya PGT-M) yöntemiyle cinsiyetin belirlenmesini içeren bir tüp bebek uygulamasıdır. Bu yöntem, yalnızca aile dengeleme amacıyla değil; aynı zamanda cinsiyete bağlı kalıtsal hastalıkların (örneğin hemofili, Duchenne kas distrofisi) önlenmesi için de kullanılabilir.
Bu içerikte 2025 itibarıyla hangi ülkelerde cinsiyet seçiminin yasal, etik ve uygulanabilir olduğunu detaylı şekilde ele alacağız. İlk olarak Türkiye’deki durumla başlayalım.
Türkiye'de Cinsiyet Seçimi Yasal mı?
Türkiye’de cinsiyet seçimi yalnızca tıbbi zorunluluk durumlarında yasal olarak uygulanabilir. Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Yönetmeliği'ne göre, PGT yalnızca kalıtsal bir hastalık riski bulunan embriyoların seçilmesi amacıyla yapılabilir. Aile dengeleme veya kişisel tercih nedeniyle yapılacak cinsiyet belirleme işlemleri etik dışı ve yasal değildir.
Özetle:
Aile dengeleme amacıyla cinsiyet seçimi: Yasak
Genetik hastalık riski varsa cinsiyet seçimi: Yasal ve uygulanabilir
Kıbrıs’ta Cinsiyet Seçimi Serbest mi?
Kıbrıs, özellikle Türkiye'den gelen çiftler için en sık tercih edilen tüp bebek turizmi merkezlerinden biridir. Burada cinsiyet seçimi, hem tıbbi gerekçelerle hem de aile dengeleme amacıyla yapılabilmektedir. Kıbrıs’taki kliniklerde PGT ile istenilen cinsiyete sahip embriyolar seçilir ve transfer işlemi gerçekleştirilir.
Neden Kıbrıs?
Türkiye’ye yakınlık ve dil birliği
Yasal engel olmaması
- Aile dengeleme için cinsiyet seçimi: Serbest
- Genetik hastalık nedeniyle cinsiyet seçimi: Serbest
Amerika Birleşik Devletleri
ABD, cinsiyet seçimi konusunda en serbest yasalara sahip ülkelerden biridir. Federal düzeyde bir yasak yoktur ve çoğu klinik ailelerin kişisel tercihine göre cinsiyet seçimi yapabilmektedir.
Öne Çıkan Noktalar:
Teknolojik altyapı en gelişmiş ülkelerden biri
Genetik tarama, cinsiyet seçimi ve embriyo dondurma hizmetleri bir arada sunulur
Ücretler yüksektir; ortalama maliyet 15.000–25.000 USD arasında değişmektedir
Yasal Durum:
- Aile dengeleme ve kişisel tercih: Serbest
Meksika
Son yıllarda cinsiyet seçimi konusunda en çok tercih edilen ülkelerden biri de Meksika’dır. Hem fiyatların uygunluğu hem de yasal esneklik nedeniyle özellikle ABD ve Avrupa’dan çiftler bu ülkeyi tercih etmektedir.
Avantajlar:
Düşük maliyet
Tıbbi ve kişisel tercihlere açık protokoller
Tüp bebek turizmi gelişmiş
Yasal Durum:
- Aile dengeleme: Serbest
- Tıbbi gerekçeler: Serbest
İran
İran’da hem genetik hastalık riski hem de aile dengeleme amacıyla cinsiyet seçimi yasaldır. Dini olarak da bu uygulama onaylandığı için, yasal çerçevede etik dışı bir duruma düşülmez.
Yasal Durum:
- Aile dengeleme: Serbest
- Tıbbi durumlar: Serbest
Avustralya ve Avrupa Ülkeleri (İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya)
Bu ülkelerde cinsiyet seçimi yalnızca tıbbi gerekçelerle mümkündür. Aile dengeleme gibi kişisel tercihler, etik dışı olarak değerlendirilmekte ve yasalarla engellenmektedir.
Yasal Durum:
- Aile dengeleme: Yasak
- Genetik hastalık riski: Serbest
Hukuki ve Etik Yönleri
Cinsiyet seçimi, etik olarak iki farklı bakış açısıyla değerlendirilir:
Tıbbi zorunluluk varsa (örneğin kalıtsal hastalıklar), etik kabul edilir.
Aile dengeleme amacı taşıyan seçimler, bazı etik kurullar tarafından “insan doğasına müdahale” olarak değerlendirilir.
Türkiye'deki mevzuata göre sadece tıbbi gerekçelerle cinsiyet seçimi yapılabilir. Aksi durumlar hem etik dışı hem de hukuken yaptırıma tabidir.
