Ertesi Gün Hapı Nedir? Nasıl Kullanılır?

Gebelik planlaması yapılmadığı durumlarda, istenmeyen bir gebelik endişe ve hayal kırıklığına neden olacaktır. Cinsel ilişki esnasında korunmanın mümkün olmadığı veya yetersiz korunmanın var olduğu anlarda ertesi gün hapı olarak bilinen acil kontraseptif ilaçlar kullanılabilir.

Ertesi gün hapı nedir?

Ertesi gün hapı, korunmasız cinsel ilişkiden birkaç gün sonra dahi alınabilen bir tür acil kontrasepsiyondur. Etkili olma oranı oldukça yüksektir fakat devamlı kullanılabilecek doğum kontrol yöntemlerinden biri değildir.

Ertesi gün hapı niçin kullanılır?

Gebelik planlaması yapmayan bireylerin, cinsel ilişki esnasında mutlaka korunmaları gerekir. Aksi takdirde kadının gebe kalma ihtimali her zaman için mevcuttur.

Cinsel ilişki sonrasında;

• Herhangi bir korunma yönteminin uygulanacak olmasının tamamen unutulması,
• Prezervatifin yırtılmış, delinmiş veya sızdırıyor olduğunun fark edilmesi,
• Doğum kontrol hapının veya haplarının alınmadığının hatırlanması,
• Doğum kontrol hapının alınması fakat kusma ile birlikte hapın vücuttan atılması,
• Enjeksiyon veya implant gibi doğum kontrol yöntemlerinin etkili olma süresinin geçmesi,
• Rahim içi araçlarının bulunduğu konumdan ayrılması,
• Geriye çekilme yönteminin gerektiği şekilde uygulanamaması gibi durumlarda ertesi gün hapı kullanılabilir.

Ertesi gün hapı, cinsel saldırı gibi adli vakalar sonrasında da kullanılabilmektedir.

Ertesi gün hapı gebeliği nasıl önler?

Normal bir gebelik durumunda kadının yumurta hücresi ile erkekten gelen sperm hücresi fallop türünde döllenir. Döllenmiş yumurta daha sonra fallop tüpünden rahime doğru ilerler ve rahim iç duvarına implante edilerek embriyoyu oluşturur.

Ertesi gün hapları;

• Kadındaki yumurta hücresinin salınımının geciktirilmesi veya önlenmesi,
• Spermin yumurta ile döllenmesinin engellenmesi,
• Döllenmiş bir yumurtanın rahim iç duvarına yerleşememesi gibi işlevleri yerine getirebilir.
• Acil kontraseptif hapları temel olarak yumurta salınımını geciktirerek çalışır. Ancak kadının vücudunda sperm varsa ertesi gün haplarının işlevi daha zor hale gelir. Bunun nedeni spermin 2 ile 5 gün boyunca kadının vücudunda aktif olarak yaşayabilmesidir. Yumurtlama dönemi cinsel ilişkiden günler sonra gerçekleşse dahi, canlı kalabilen bir sperm yumurtayı dölleyebilecek durumdadır.

Ertesi gün hapları, bir adet dönemi boyunca yalnızca tek bir korunmasız cinsel ilişki için kullanılabilir. Birden fazla riskli cinsel ilişki mevcutsa, önceden oluşmuş bir hamilelik olasılığını ekarte etmek için gebelik testi yapılmalıdır. Ayrıca embriyo rahim iç duvarına yerleşmiş ise acil kontrasepsiyon kullanımı etkili değildir. Ertesi gün hapı kullanmadan önce hamilelik ihtimalinin tamamen ortadan kalmış olması gerekir.
Ertesi gün hapları var olan bir gebeliğin sonlandırılması amacıyla kullanılmamaktadır ve bu nedenle kürtaj prosedürüyle kesinlikle aynı görevi görmemektedir. Gebeliğin oluşmasını engellemek ile mevcut gebeliği sonlandırmak farklı eylemlerdir.

Ertesi gün hapı türleri nelerdir?

Ertesi gün hapı türleri, içerdiği hormonlar bakımından üç farklı grupta incelenmektedir. Levonorgestrel, östrojen ve progesteron veya yalnızca progesteron içerikli ertesi gün hap türleri bulunmaktadır. Östrojen ve progesteron hormonlarının aynı anda bulunduğu haplarda yan etkiler daha fazla görülür.

Bu içeriğe göz atmanızda fayda var: Progesteron Hormonu Nedir?

Levonorgestrel çeşit sentetik progesterondur. Bu tür içerikli hapların hem koruma oranı daha yüksek, hem de yan etkileri daha azdır. Korunmasız cinsel ilişkiden sonraki 72 saat içerisinde alındığında gebeliğin %85 oranında önleneceği tahmin edilmektedir.

Bazı ertesi gün ilaçları reçete olmadan temin edilirken, bazıları ise reçetesiz satılamamaktadır.

Ertesi gün hapı nasıl kullanılır?

Ertesi gün haplarının, cinsel ilişkinin yaşandığı ertesi gün alınma zorunluluğu yoktur. İlişki sonrası hemen kullanılabildiği gibi, 72 saat sonrasında dahi alınabilmektedir. Fakat ilacın etkisinin, zaman ilerledikçe azalacağı da bilinmelidir. Örneğin; cinsel ilişkinin yaşandığı 24 saat içerisinde alınan hapın koruyuculuk oranı %95 civarında iken, 3.gün alınan hapın koruyuculuk oranı ise %55 oranındadır.

Ertesi gün hapları herhangi bir eczaneden kolaylıkla temin edilebilir. Ancak, hap kullanmadan önce bir uzmana danışmak ve ilacın reçete edilmesini istemek daha doğru olacaktır.
Bazı ertesi gün ilaçları tek bir haptan oluşurken, bazılarında ise 2 veya 4 adet ilaç mevcuttur. Birden fazla hap bulunan ilaçların kullanımı genellikle 12 saat arayla gerçekleştirilmelidir. İlacın kullanım şeklini hekimden veya eczacıdan öğrenmek daha sağlıklıdır

Ertesi gün hapı kullananlar hamile kalabilir mi?

Ertesi gün haplarının gebeliği önlemede yüksek oranda başarılı olduğu bilinmektedir. Fakat acil doğum kontrol haplarının koruma oranının değişkenliği iki farklı faktöre bağlıdır:

Cinsel ilişki sonrasında geçen süre: Ertesi gün hapları ne kadar erken alınırsa, hamile kalma ihtimali de düşecektir.
Cinsel ilişkinin adet döngüsü içerisindeki denk geldiği gün: Yumurtlama günü ve doğurganlığın yüksek olduğu hafta içerisinde gerçekleşen cinsel ilişki sonrası hamile kalma ihtimali daha fazladır. Doğurganlığın yüksek olduğu günlerde doğum kontrol haplarının etkisi azalır.

Ertesi gün hapı kullanan kadınların beklenilen adet tarihinde sapma olma ihtimali yüksektir. Buna rağmen ilacın kullanımdan sonra gerçekleşecek olan adet döngüsü esnasında gebelik testi ile sonucun teyit edilmesi önemlidir.

İlginizi çekebilir: Doğum Kontrol Hapını İçmeyi Unutmak

Ertesi gün hapının dezavantajları nelerdir?

Ertesi gün hapının bir adet döngüsünde bir defadan fazla kullanılması oldukça zararlıdır. Gebelik planlaması yapmayan kişilerin diğer korunma yöntemlerine başvurması gerekir. Ayrıca ertesi gün hapları, diğer doğum kontrol yöntemlerine oranla daha maliyetlidir.

Bazı araştırmalarda, fazla kilolu veya obez olan kadınlarda ertesi gün haplarının gebeliği önlemede etkili olamayacağına dair bulgular mevcuttur. Bu nedenle aşırı kilolu kadınların acil kontrasepsiyon kullanımı önerilmemektedir.

Yan etkilerinin fazla olması ve bulaşıcı cinsel hastalıklardan korumaması da ertesi gün haplarının diğer dezavantajlarındandır.

Ertesi gün haplarının yan etkileri nelerdir?

Acil kontrasepsiyon haplarının en sık görülen yan etkileri bulantı ve kusmadır. Özellikle hem östrojen hem progesteron hormonu içerikli haplarda bu tür yan etkilerin görülme olasılığı yaklaşık %20 oranındadır. Yalnızca progesteron bulunan haplarda ise bu oran %5 civarındadır. Kusma, ilacı aldıktan sonraki iki saat içinde meydana gelirse, dozajın tekrar alınması gerekebilir.

Ertesi gün haplarının sık görülen diğer yan etkileri ise şöyledir:

• Baş dönmesi,
• Yorgunluk,
• Baş ağrısı,
• Göğüslerde hassasiyet,
• Şişkinlik ve ödem,
• Kanama veya lekelenme,
• Alt karın ağrısı.

Bu tür yan etkiler genellikle hapı kullandıktan sonraki 48 saat içerisinde görülür ve kısa sürede azalmaktadır. Levonorgestrel içerikli hapların yan etkileri diğerlerine oranla daha azdır. Ertesi gün hapı kullanan kadınların yaklaşık %30'u, genellikle bir hafta olmak üzere bir sonraki adet dönemlerinde gecikme yaşar. Hapı aldıktan sonraki dört hafta içinde adet kanaması görülmezse veya herhangi bir gebelik belirtisi mevcut ise hamilelik testi önerilir.
Oral kontraseptifler, üçüncü kuşak progestojenlere bağlı olarak artan derin ven trombozu riski ile doğrudan ilişkili kabul edilmektedir. Ertesi gün haplarının da benzer bir etkiye neden olduğu düşünülse de, çalışmalar henüz kesinleşmemiştir.

Bunu da okuyun: Doğum Kontrol Haplarını Kullanırken Adet ve Lekelenme

Emziren kadınlarda ertesi gün hapının meydana getirdiği risklere karşı, kanıtlanmış bir çalışma bulunmamaktadır. Bu nedenle, emziren kadınların ertesi gün hapı kullanmadan önce mutlaka hekime başvurması gerekmektedir.
Bir sonraki adet dönemi diğer dönemlerden farklı ilerliyorsa, aşırı veya normalden az kanama mevcutsa, pelvis bölgesinde ya da alt karında şiddetli ağrı varsa mutlaka bir uzman muayenesi gerekmektedir. Bu tür belirtiler; gebeliğin rahim dışında genellikle fallop tüplerinde oluşmasından kaynaklanan ektopik gebeliği işaret etmektedir.

Nadir görülen bir durumdur fakat riskli sonuçlar meydana getirebileceği için ciddiye alınmalıdır.